Maya Plisetskaya η απόλυτη πρώτη μπαλαρίνα

H Maya Plisetskaya Mikhailovna (1925 – 2015) είναι θρυλική Πρίμα Μπαλαρίνα και μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στο χώρο του μπαλέτου. Η Maya Plisetskaya χόρευε την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης μαζί με τη διάσημη μπαλαρίνα Galina Ulanova  και έλαβε τον τίτλο της Απόλυτης Πρίμα Μπαλαρίνας του Μπαλέτου Bolshoi το 1960.

Maya PlisetskayaΤα πρώτα χρόνια

Η Maya Plisetskaya γεννήθηκε 20 Νοεμβρίου 1925 στη Μόσχα από Εβραϊκή  οικογένεια. Πήγε σχολείο στο Spitzbergen, όπου ο πατέρας της εργαζόταν ως μηχανικός και διευθυντής ορυχείων.

Το 1938, ο πατέρας της Michael Plisetski εκτελέστηκε κατά τη διάρκεια των Σταλινικών εκκαθαρίσεων, πιθανόν επειδή είχε προσλάβει έναν φίλο του, ο οποίος ήταν γραμματέας του Leon Trotsky. Η μητέρα της Rachel Messerer-Plisetskaya, μια ηθοποιός του βωβού κινηματογράφου, συνελήφθη και εστάλη σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας στο Καζακστάν, μαζί με τον 7 μηνών μωρό αδελφό της Maya. Κατά συνέπεια η Maya υιοθετήθηκε από τη θεία της (αδελφή της μητέρας της), την μπαλαρίνα Sulamith Messerer, μέχρι την απελευθέρωση της μητέρας της το 1941.

Η Maya σπούδασε χορό με καθηγήτρια τη μεγάλη μπαλαρίνα της αυτοκρατορικής σχολής, Elizaveta Gerdt. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη σκηνή του Θεάτρου Bolshoi σε ηλικία μόλις 11 ετών. Το 1943, αποφοίτησε από τη χορογραφική σχολή και εντάχθηκε στο Μπαλέτο Bolshoi, με το οποίο χόρευε μέχρι το 1990.

maya-plisetskayaΚαριέρα

Από την αρχή η Maya Plisetskaya ήταν μία μπαλαρίνα που ξεχώριζε. Πέρασε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα στο corps de ballet  μετά την αποφοίτησή της και σύντομα προήχθη σε σολίστ. Τα λαμπερά κόκκινα μαλλιά της και η εντυπωσιακή της εμφάνιση δημιουργούσαν μια γοητευτική εικόνα εντός και εκτός σκηνής. Τα μακριά της χέρια της είχαν μια πλαστικότητα που ακόμα και σήμερα παραμένει αξεπέραστη. Η ερμηνεία της στον «Θάνατο του Κύκνου», ένα σύντομο μπαλέτο που έγινε διάσημο από την μπαλαρίνα Anna Pavlova, την έκανε να ξεχωρίσει. Η Maya επίσης φημιζόταν για το ύψος των αλμάτων της, την εξαιρετική ευελιξία της, την τεχνική δύναμη και τη χάρη του χορού της. Έχει διακριθεί τόσο στο Adagio όσο και στο Allegro, κάτι το οποίο είναι ασυνήθιστο σε χορευτές.

Παρά την φήμη που είχε αποκτήσει, η Maya δεν αντιμετωπιζόταν σωστά από τη διοίκηση του Bolshoi. Ήταν Εβραία μέσα σε ένα αντι-Σημιτικό κλίμα, η οικογένειά της είχε εκκαθαριστεί κατά τη διάρκεια της Σταλινικής εποχής και η προσωπικότητά της ήταν προκλητική, οπότε δεν της έδιναν την άδεια να περιοδεύσει έξω από τη χώρα για έξι χρόνια μετά την ένταξή της στο Μπαλέτο Bolshoi. Ήταν περιορισμένη μέχρι το 1959 που ο Nikita Khrushchev της επέτρεψε να ταξιδέψει στο εξωτερικό. Έτσι η Plisetskaya θα μπορούσε να περιοδεύσει διεθνώς. Οι ικανότητες της άλλαξαν τον κόσμο του μπαλέτου καθώς έθεσε υψηλότερα πρότυπα τόσο σε ότι αφορά την τεχνική λαμπρότητα όσο και σε ότι έχει να κάνει με τη δραματική παρουσία για τις μπαλαρίνες.

Στους δημοφιλέστερους ρόλους της Maya ανήκουν οι: Odette/Odile στη Λίμνη των Κύκνων (1947) και Aurora  στην Ωραία Κοιμωμένη (1961). Το 1958  τιμήθηκε με τον τίτλο του Καλλιτέχνη του Λαού της ΕΣΣΔ και παντρεύτηκε τον κορυφαίο συνθέτη Rodion Shchedrin.

Maya PlisetskayaΤο 1960 η Galina Ulanova εγκατέλειψε τη σκηνή και κατ’ επέκταση η Maya Plisetskaya έλαβε τον τίτλο της Απόλυτης Πρίμα Μπαλαρίνας του Θεάτρου Bolshoi. Έπαιξε την Πριγκίπισσα Tverskaya στη Σοβιετική τηλεοπτική παραγωγή του έργου «Άννα Καρένινα». Το 1971 ο σύζυγός της και συνθέτης Rodion Shchedrin, έγραψε ένα μπαλέτο με το ίδιο θέμα, στο οποίο θα έπαιζε τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Το μπαλέτο «Anna Karenina» ήταν επίσης η πρώτη της απόπειρα στη χορογραφία. Μπαλέτα για εκείνη δημιούργησαν οι χορογράφοι: Yury Grigorovich, Roland Petit, Alberto Alonso και Maurice Béjart.

Κατά τη δεκαετία του 1980 η Plisetskaya και ο Shchedrin αφιέρωσαν πολύ χρόνο στο εξωτερικό, όπου εκείνη εργάστηκε ως καλλιτεχνική διευθύντρια  του Μπαλέτου της Όπερας της Ρώμης (1984-1985) και έπειτα του Εθνικού Μπαλέτου της Ισπανίας στη Μαδρίτη (1987- 1989). Σε ηλικία 65 ετών αποσύρθηκε από το Μπαλέτο Bolshoi. Στα 70α γενέθλιά της, έκανε το ντεμπούτο της στο μπαλέτο που ο Béjart χορογράφησε γι ‘αυτήν με τίτλο «Ave Maya». Από το 1994, είναι πρόεδρος στους ετήσιους διεθνείς διαγωνισμούς μπαλέτου που ονομάζονται Maya. Το 1996 διορίστηκε Πρόεδρος του Αυτοκρατορικού Ρώσικου Μπαλέτου (Imperial Russian Ballet).

Στα 80ά της γενέθλια, οι Financial Times έγραψαν χαρακτηριστικά για εκείνη: «Η Maya ήταν και εξακολουθεί να είναι μια σταρ, ένα ιερό τέρας του μπαλέτου, η τέλεια επιτομή για τη θεατρική δόξα, ένα φωτεινό, λαμπερό ορόσημο σε έναν κόσμο που ολοένα και περισσότερο εκλείπουν τα μεγάλα αστέρια, μια ομορφιά στον κόσμο της γοητείας».

Έφυγε από τη ζωή στις 2 Μαΐου 2015 σε ηλικία 89 ετών από καρδιακή προσβολή στη Γερμανία.

 maya_plisetskayaΒραβεία και τιμητικές διακρίσεις

Η Maya Plisetskaya έχει τιμηθεί πολλές φορές για τις ικανότητές της:

Πρώτο βραβείο, Διεθνής Διαγωνισμός Βουδαπέστης (1949)

Βραβείο Anna Pavlova, Ακαδημία Χορού του Παρισιού (1962)

Βραβείο Λένιν (1964)

Ήρωας της Σοσιαλιστικής Εργασίας (1985)

Chevalier de la Légion d ‘honneur (Γαλλία, 1986)

Βραβείο Θριάμβου, 2000

Praemium Imperiale (Ιαπωνία, 2006)

Τάγμα της Τιμής για την Πατρίδα

1η κατηγορία (20 Νοεμβρίου 2005) – για την εξαιρετική συμβολή της στην ανάπτυξη της εγχώριας και διεθνούς χορογραφικής τέχνης και για πολλά χρόνια δημιουργικής δραστηριότητας

2η θέση (18 Νοεμβρίου 2000) – για την εξαιρετική συμβολή της στην ανάπτυξη της χορογραφικής τέχνης

3η τάξη (21 Νοεμβρίου 1995) – για την εξαιρετική συμβολή της στον εθνικό πολιτισμό και στη σύγχρονη χορογραφική τέχνη

4η τάξη (9 Νοεμβρίου 2010) – για την εξαιρετική συμβολή της στην ανάπτυξη της εθνικής κουλτούρας και της χορογραφίας και για πολλά χρόνια δημιουργικής δραστηριότητας

Τρία Τάγματα του Λένιν (1967, 1976, 1985)

Τιμώμενος Καλλιτέχνης της RSFSR (1951)

Καλλιτέχνης του Λαού RSFSR (1956)

Καλλιτέχνης του Λαού ΕΣΣΔ (1959)

Τάγμα Γραμμάτων και Τεχνών (Γαλλία, 1984)

Τάγμα των Αξιών στη Λιθουανία (2003)

Τάγμα της Ισαβέλλας της Καθολικής (Ισπανία)

Τάγμα του Μεγάλου Δούκα της Λιθουανίας Gediminas

Τάγμα του Ανατέλλοντος Ηλίου , 3η τάξη (Ιαπωνία, 2011)

Premium “Russian National Olympus” (2000)

Βραβείο Prince of Asturias (Ισπανία, 2005)

Kazuo Ohno Ο χορευτής που σταμάτησε να χορεύει μπροστά σε κοινό στα 100 του χρόνια

από τη Λίλλυ ΒελισσαρίουKazuo Ohno

Ο Kazuo Ohno, γεννήθηκε στο Hokkaido της Ιαπωνίας, στις 27 Οκτωβρίου το 1906.
Μετά την αποφοίτησή του το κολέγιο, εργάστηκε ως καθηγητής φυσικής αγωγής στο Kanto Gakuin High School, ένα ιδιωτικό χριστιανικό σχολείο στη Γιοκοχάμα. Εκεί εκπαιδεύτηκε από τους δύο σύγχρονους πρωτοπόρους του χορού της Ιαπωνίας, Bakou Ishii και Takaya Eguchi, o τελευταίος χορογράφος είχε σπουδάσει Neue Tanz με τη Μαρία Wigman στη Γερμανία.
Το 1938 Kazuo πολέμησε στην Κίνα και τη Νέα Γουινέα για 9 χρόνια.
Στη Νέα Γουινέα ήταν αιχμάλωτος πολέμου για ένα χρόνο.
Όταν επέστρεψε η εμπειρία του πολέμου τον ενέπνευσε να χορέψει τη “Μέδουσα” σε μία από τις αιτιολογικές σκέψεις του στη δεκαετία του 1950.
Στη δεκαετία του 1950, Kazuo Ohno συναντήθηκε Tatsumi Hijikata, ο οποίος τον ενέπνευσε να ξεκινήσει την καλλιέργεια Butoh (αρχικά ονομαζόταν Ankoku Butoh, ο “Χορός της απόλυτης Σκότους”). Το Butoh εξελίσσεται στη δίνη της μεταπολεμικής Ιαπωνίας. Ο Hijikata, ο οποίος απέρριψε τον Δυτικό χορό παρ ότι ήταν πολύ δημοφιλής εκείνη την εποχή, ανέπτυξε το λεξιλόγιο των κινήσεων και τις ιδέες που αργότερα (1961) ονόμασε το Ankoku κινήματος Butoh-ha.
Το 1959, ο Hijikata δημιούργησε ένα από τα πρώτα έργα Butoh, Kinjiki (Forbidden Colors), με βάση το μυθιστόρημα του Yukio Mishima.
Το 1977 ο Ohno χόρεψε το σόλο Butoh σε σκηνοθεσία Hijikata, “Θαυμάζοντας την Αργεντινή”, που τιμήθηκε με το βραβείο Κύκλου Κριτικών χορού.kazuo Ohno

Το 1980 που η Ιαπωνική τέχνη, λογοτεχνία, αρχιτεκτονική, μόδα, deign, ήταν της μόδας στη Γαλλία, ο Kazuo Ohno είχε προσκληθεί από το 14ο Διεθνές Φεστιβάλ στη Νανσί και περιόδευσε στο Στρασβούργο, Λονδίνο, Στουτγάρδη, Παρίσι και τη Στοκχόλμη.
Από εκείνη τη στιγμή ξεκινάει η μεγάλη διεθνής καριέρα του.Πολλοί μαθητές απ όλο τον κόσμο έχουν πάει να σπουδάσουν δίπλα του.

Μετά την 90η γενέθλιά του, ήταν ακόμη ενεργός ως χορευτής Butoh.
Η τελευταία του παράσταση ήταν το “Ρέκβιεμ για τον 20ο αιώνα», που πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη τον Δεκέμβριο του 1999.
Όμως, κατά το ίδιο έτος είχε πρόβλημα στα μάτια και η σωματική του δύναμη σταδιακά άρχισε να πέφτει.Όμως συνέχισε το χορό παρ όλη την ηλικία του. Όταν ο ίδιος δεν μπορούσε να περπατήσει, χόρεψε με στηρίγματα.
Όταν δεν μπορούσε ούτε σταθεί ούτε με τα στηρίγματα, χόρεψε καθιστός. Όταν τα πόδια του δεν κινούνταν όπως ήθελε, χόρεψε με τα χέρια του.
Όταν δεν μπορούσε ούτε κι αυτό, σύρθηκε στα γόνατα του και το κοινό ήταν τόσο συγκινημένο απλά βλέποντας την πλάτη του.
Πέθανε το 2010 σε ηλικία 103 χρονών. Χόρευε μέχρι τα 100 του.
Βραβεία: Απονεμήθηκε ένα πολιτιστικό βραβείο από Επαρχία Kanagawa το 1993,
ένα πολιτιστικό βραβείο από την πόλη Γιοκοχάμα το 1998 και το Βραβείο Michelagelo Αντονιόνι για τις Τέχνες το 1999.

kazuo Ohnokazuo-ohno-1996Ταινίες: Kazuo Ohno πρωταγωνίστησε στις ταινίες «το πορτραίτο του Mr.O” (1969), “Mandala του Mr.O” (1971) και το “Βιβλίο των Νεκρών Mr.0 ” (1973), σε σκηνοθεσία Chiaki Ναγκάνο στο “The Scene της Ψυχής” (1991) από Katsumi Hirano και “Kazuo Ohno” (1995), σε σκηνοθεσία Daniel Schmid.
Έχει γράψει τρία βιβλία για Butoh, «Το Παλάτι πετά στα ύψη μέσα από τον ουρανό», μια συλλογή από δοκίμια και τις φωτογραφίες, “Dessin» με σχέδια και σημειώσεις σχετικά με τις δημιουργίες Butoh και «Λόγια Εργαστήρι», μια συλλογή από διαλέξεις που αναφέρονται στο εργαστήριό του. Επίσης, «Τροφή για την ψυχή», ένα βιβλίο των επιλεγμένων φωτογραφιών του από το 1930 μέχρι το 1999, έχει δημοσιευθεί.
Λ.Β.

MAURICE BEJART 1927-2007

επιμέλεια Λίλλυ Βελισσαρίου

Maurice-Béjart-Γεννήθηκε στην Μασσαλία το 1927, ο πατέρας του ήταν ο Γάλλος φιλόσοφος Γκαστόν Μπεργκέρ.
Παρακολουθώντας ένα ρεσιτάλ του χορευτή Σερζ Λιφάρ,
επηρεάστηκε τόσο πολύ ώστε αποφάσισε να αφιερώσει τον χρόνο του αποκλειστικά στον χορό. Κατά την περίοδο που βρισκόταν στη Μασσαλία σπούδασε υπό την Ματίλντ Ξεσίνσκα.

maurice BejartΤο 1945, γράφτηκε στην ομάδα μπαλέτου της Όπερας της Μασσαλίας, και από το 1946 σπούδασε υπό την Μαντάμ Ρουσάν Σαρκισιάν, τον Λίο Στάατς, την Μαντάμ Λιούμποβα Γεγκόροβα και την Όλγκα Πριομπραζένσκα στο Παρίσι.
Το 1948, συνεργάστηκε επίσης με τους Ζανίν Σαρά, Υβέτ Σωβιρέ και κατόπιν με τον Ρολάντ Πετί, καθώς και με τη Βέρα Βόλκοβα στο Λονδίνο.
maurice Bejart-Maia PlissetscaiaΤο 1954 ίδρυσε την σχολή Ballet de l’Étoile, και το 1960 την Ballet du XXe Siècle στις Βρυξέλλες. Το 1987 μετεγκαταστήθηκε στη Λωζάνη, όπου και ίδρυσε τη σχολή χορού Béjart Ballet Lausanne, μια από τις διασημότερες και πλέον επιτυχημένες σχολές χορού παγκοσμίως.

Maurice Bejart-Silvie GuillemΤο 1973, μαζί με το Ballet du XXe siecle, έκανε την πρεμιέρα της παράστασης με την ονομασία Golestan, η οποία βασίζονταν στην Ιρανική παραδοσιακή μουσική, και ακολούθησαν και άλλες παρόμοιες παραστάσεις βασισμένες στην ίδια θεματολογία. Κατά τη διάρκεια των παραστάσεων αυτών ο Μπεζάρ γνώρισε την πρώην Αυτοκράτειρα του Ιράν με την οποία και διατήρησε ισχυρούς δεσμούς.maurice bejart

“Τι τραβάμε κι εμείς οι χορεύτριες στις πρόβες”

Λίλλυ Βελισσαρίου

Η φωτογραφία μου, είναι από πρόβες της ομάδας χοροθεάτρου “OZONEKAZOUSE” στο Παρίσι. Θα μιλήσω νοσταλγικά πια για τις πρόβες των έργων, είτε ήμουν στον ρόλο της χορεύτριας, είτε ήμουν αργότερα στον ρόλο της χορογράφου.

Οι πρόβες έχουν ταλαιπωρία λόγω πολλών επαναλήψεων, κενών στο ενδιάμεσο διάστημα, άκυρων προσπαθειών, επικρίσεων, δίκαιων και άδικων χαρακτηρισμών λόγω μεγάλης φόρτισης, αλλαγών σε κάτι που έχεις κοπιάσει να πετύχεις, σωματικής – ψυχικής – νοητικής κούρασης, είναι πηγή ατυχημάτων. δςΌμως οι πρόβες του έργου είναι το πιο δημιουργικό και το πιο ευχάριστο κομμάτι στη δουλειά του χορευτή, αλλά και του ηθοποιού.

Οι πρόβες είναι επίσης αυτό που συνήθως θυμόμαστε μετά από χρόνια. Είναι κάτι που πρόσκαιρα δημιουργεί αιχμές για παράπονα από τους καλλιτέχνες, αλλά στην συνέχεια είναι ο πυρήνας που αντλείται υλικό για να κατανοήσει ο καλλιτέχνης τον εαυτό του. Επίσης είναι η διαδικασία που γνωρίζεις καλά τους συνεργάτες σου.

Περί διδασκαλίας και δάσκαλου ο λόγος.

Λίλλυ Βελισσαρίου

Δεν έχουμε κακό και καλό δάσκαλο μόνο. Τουλάχιστον εγώ δεν συνάντησα μόνο αυτές τις δύο κατηγορίες στη μέχρι τώρα ζωή μου και είχα όπως όλοι σας πολλούς δάσκαλους.

Θα αναφερθώ στην άποψη που με βρίσκει σύμφωνη του Παπανούτσου, ο οποίος λέει ότι δάσκαλος είναι, αυτός που παραμένοντας ενήλικος μπορεί να γίνεται παιδί. Έτσι κάθε χρόνο με τα νέα παιδιά που έρχονται στα χέρια του ξαναγίνεται παιδί. Τούτο μπορούμε να το διατυπώσουμε και αλλιώς. Ο αληθινός δάσκαλος ενηλικιώνεται παραμένοντας παιδί στην ψυχή, άνθρωπος δηλαδή εύπλαστος, δροσερός, αγνός.

Μεταφέρω την προσωπική μου εμπειρία και καμία έρευνα δεν ακολούθησα για τα συμπεράσματα που εκθέτω. Αναφέρομαι όχι μόνο σε αυτούς τους δάσκαλους από τους οποίους διδάχτηκα pilates, θέατρο, μιμική, χορό κλασικό ή σύγχρονο, αλλά σε όλους ακόμα και σ αυτούς που με δίδαξαν γλώσσες, καλές τέχνες, γράμματα κ.α.

Θα χώριζα τους δάσκαλους σε 4 κατηγορίες.

  1. Ο μέτριος δάσκαλος κι εδώ θα πω πως είναι η πλειοψηφία, είναι εκείνος ο δάσκαλος που αν και έχει γνώσεις, η δουλειά του είναι η διδασκαλία, συχνά έχει και εμπειρία αλλά…. Αυτό το “αλλά” είναι που κάνει την διαφορά. Δεν έχει μεταδοτικότητα, δεν αισθάνεται τον μαθητή του, δεν βρίσκει τον κατάλληλο τρόπο να μεταδώσει την γνώση του ή δεν μπαίνει στον κόπο να προσεγγίσει τον μαθητή του ουσιαστικά. Δεν έχει το ταλέντο της διδασκαλίας. Παρ όλα αυτά μπορεί και να ενημερώνεται για τα νέα στο χώρο του. Συχνά μπορεί να έχει την εντύπωση πως ξέρει τα πάντα γύρω από το αντικείμενό του.
  2. Ο κακός δάσκαλος και ευτυχώς αυτοί είναι λιγότεροι από τους μέτριους δάσκαλους, είναι στραμμένος στον εαυτό του, έχει ελάχιστες γνώσεις γι αυτό το οποίο διδάσκει, δεν ενημερώνεται για τα καινούργια δεδομένα, βαριέται την διδασκαλία, γίνεται δεικτικός, επικρίνει τον μαθητή του, είναι εγωιστής και βασικά δεν κατανοεί την έννοια της διδασκαλίας. Δεν είναι ευέλικτος. Νομίζει ότι ξέρει τα πάντα γύρω από το αντικείμενό του, όμως συχνά οι μαθητές του ευτυχώς καταλαβαίνουν ότι αυτό δεν ισχύει κι έτσι είναι λιγότερο επικίνδυνος.
  3. Ο καλός δάσκαλος, χαρακτηρίζεται από βαθιά γνώση στο αντικείμενό του, έχει μεταδοτικότητα, δουλεύει με εν συναίσθηση, βρίσκει διαφορετικούς τρόπους μετάδοσης, έχει αγάπη για τον μαθητή του, σωστό άγγιγμα νοητικό και συναισθηματικό, ρυθμό, χρησιμοποιεί σωστά τη φωνή με τις κατάλληλες διακυμάνσεις, κατανόηση στη στιγμή αλλά και στη διαφορετικότητα του κάθε μαθητή.

Ο καλός δάσκαλος είναι ο ενήλικος που γίνεται παιδί, διότι δεν φέρει βάρος κατά την διάρκεια του μαθήματος και μαθαίνει από τους μαθητές του. Διαθέτει χιούμορ και με ευστροφία, χρησιμοποιεί τα μέσα που έχει, αλλά εφευρίσκει συνέχεια τρόπους   ώστε μαζί με τον μαθητή του να δημιουργεί μία νέα κατάσταση. Ο καλός δάσκαλος δεν έχει ηλικία, διότι μπορεί να είναι 20 χρονών ή 101 χρονών. Όμως διαθέτει ένα βασικό χαρακτηριστικό που τον κάνει καλό δάσκαλο. Ο καλός δάσκαλος έχει ταλέντο στη διδασκαλία. Το ταλέντο είναι κάτι που δεν μαθαίνεται, ή το έχεις ή δεν το έχεις τέλος.

  1. Θα τελειώσω με μία σπάνια κατηγορία, που είναι ο φωτισμένος δάσκαλος. Αυτός έχει όλα τα χαρακτηριστικά του καλού δάσκαλου, αλλά…

Ναι αυτό το “αλλά” διαφοροποιεί τον καλό από τον φωτισμένο δάσκαλο.

Ο φωτισμένος δάσκαλος, εμπνέει. Η επαφή του μαθητή με αυτόν τον δάσκαλο, μπορεί να του αλλάξει την ζωή. Εδώ έχουμε το φαινόμενο της κάμπιας που μεταμορφώνεται σε πεταλούδα.

8756-Alycea-STILL-600x450

Ο χορευτής στις πρόβες του έργου που θα ερμηνεύσει…

Λίλλυ Βελισσαρίου

Για να ολοκληρωθεί μία χορογραφική ιδέα, χρειάζονται πολύωρες καθημερινές πρόβες του χορογράφου με τους χορευτές και τους ηθοποιούς. Είναι μία διαδικασία που εάν δεν έχει μάθει κάποιος να πειθαρχεί, δεν μπορεί να την ακολουθήσει. Το πρώτο μέρος της δουλειάς είναι ψάξιμο, δοκιμές, μαθήματα και μετά σιγά σιγά η χορογραφία παίρνει την τελική της μορφή. Εδώ αρχίζει η ουσιαστική δουλειά. Κομμάτι κομμάτι, δουλεύεται με την μουσική (εάν είναι ήδη έτοιμη, αλλιώς γράφεται ταυτόχρονα με τις πρόβες των κινήσεων και αυτές μπαίνουν μετά και την ακολουθούν), με την ερμηνεία (σημαντικό το δραματουργικό μέρος να είναι δουλεμένο για να έχουμε συναισθήματα μέσα από την κίνηση) και με τις πολλές επαναλήψεις, η χορογραφία αρχίζει να πηγαίνει προς το τελικό αποτέλεσμα. Όσο περισσότερο περαστούν τα μέρη της χορογραφίας στις πρόβες, τόσο πιο κοντά σε ένα καλό αποτέλεσμα θα φτάσει και το έργο. Στο τέλος μπορεί κάποια κομμάτια να αλλαχτούν, να τονιστούν, να διαφοροποιηθεί το ύφος. Η υπομονή, η πειθαρχία, η επανάληψη είναι οι σύμβουλοι για ένα θετικό αποτέλεσμα.

Το βίντεο είναι πρόβα από την χορογραφία μου Puzzle και είναι από ένα μεσαίο στάδιο της δουλειάς. Οι χορευτές απομνημονεύουν τις κινήσεις χωρίς να σκέφτονται την μουσική και το συναίσθημα, μόνο για την μνήμη και “μαρκάρουν”(σημαίνει δεν κάνουν όσο καλά μπορούν τις κινήσεις), ίσα για να θυμούνται τα βήματα και να γίνουν αλλαγές. Δουλεύουν με εσωτερικό ρυθμό και ενσυναίσθηση.

Χάρης Μανταφούνης

Σημαντικός Έλληνας χορευτής και χορογράφος σύγχρονου χορού. Μεγάλος δάσκαλος!

Απόσπασμα από την σκληρή και γοητευτική δουλειά του χορευτή!

Λίλλυ Βελισσαρίου

Εδώ έχουμε μικρό απόσπασμα από το τελικό αποτέλεσμα της χορογραφίας μου PUZZLE. Μετά από τουλάχιστον 3-4 μήνες καθημερινές πρόβες 5 ώρες ημερησίως, ένα χορογραφικό έργο ανεβαίνει στη σκηνή. Όλα είναι αλλιώς πια από την αίθουσα χορού. Κοστούμια, φώτα, μουσική, συναισθήματα, τεχνική, αδρεναλίνη. Στη σκηνή πια ο χορευτής είναι “γυμνός”, είναι “ανοιχτός” και έτοιμος να γίνει ή να μην γίνει αποδεχτός. Έχει κάνει την προσπάθειά του, μαζεύει όπως μπορεί τα τραύματά του και εκτίθεται. Εάν ο χορογράφος έχει κάνει καλή δημιουργική δουλειά, τα κοστούμια είναι λειτουργικά, τα φώτα και τα σκηνικά βοηθάνε το έργο και δεν το καταπίνουν, κερδίζει και ο χορευτής που χόρεψε σ αυτό.

Anna Pavlova: Η αξέχαστη πρίμα μπαλαρίνα του 20ου αιώνα που έλιωσε 2000 παπούτσια χορού (πουέντ)

ιντερνετ

Anna_Pavlova_in_costume_for_the_Dying_Swan,_Buenos_Aires,_ca_1928,_by_Frans_van_RielH Anna Pavlova 12 Φεβρουαρίου 1881 – 23 Ιανουαρίου 1931 ήταν μια παγκοσμίου φήμης Ρωσίδα πρίμα μπαλαρίνα που θεωρείται μία από τις καλύτερες μπαλαρίνες στην ιστορία του κλασικού μπαλέτου. Χόρεψε ως κορυφαία χορεύτρια με το Αυτοκρατορικό Ρωσικό Μπαλέτο (Imperial Russian Ballet) και με τα Ρώσικα Μπαλέτα (Ballets Russes) του Sergei Diaghilev. Επίσης η Pavlova έμεινε στην ιστορία δημιουργώντας το ρόλο «Ο Θάνατος του Κύκνου» («The Dying Swan») και αποτελώντας την πρώτη μπαλαρίνα που με το δικό της συγκρότημα περιόδευσε σε όλο τον κόσμο.

Τα πρώτα χρόνια

Η μητέρα της λεγόταν Lyubov Feodorovna, ενώ η ταυτότητα του πατέρα της είναι αμφισβητούμενη. Αργότερα ισχυρίστηκε ότι ο πατέρας της είχε πεθάνει όταν εκείνη ήταν 2 ετών. Ορισμένες πηγές, συμπεριλαμβανομένης της Κυβέρνησης της Αγίας Πετρούπολης (The Saint Petersburg Gazette), ισχυρίστηκαν ότι νόθος πατέρας της ήταν ο Εβραϊκής – Ρώσικης καταγωγής τραπεζίτης Lazar Polyakov. Θεωρείται ότι ο δεύτερος σύζυγός της μητέρας της, ο Matvey Pavlov, την αναγνώρισε σε ηλικία 3 ετών και έλαβε το επίθετο του.

Το πάθος της Pavlova για την τέχνη του μπαλέτου αποκαλύφθηκε όταν η μητέρα της την πήγε σε μια παράσταση του Marius Petipa, στην γνήσια παραγωγή του μπαλέτου «Η Ωραία Κοιμωμένη» στο Αυτοκρατορικό Θέατρο Maryinsky (Imperial Maryinsky Theater). Το πολυτελές θέαμα έκανε εντύπωση στη νεαρή Pavlova και σε ηλικία 9 ετών η μητέρα της την πήγε σε οντισιόν για την περίφημη Αυτοκρατορική Σχολή Μπαλέτου (Imperial Ballet School). Λόγω της ηλικίας της και της εμφάνισης της που θεωρήθηκε “καχεκτική”, αρχικά δεν την επέλεξαν. Όμως το 1891, σε ηλικία 10 ετών, έγινε τελικά αποδεκτή. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη σκηνή στο μπαλέτο  «Un conte de fées» («A Fairy Tale») του Marius Petipa, το οποίο οργανώθηκε για τους μαθητές της σχολής.

ravlova6Τα χρόνια εκπαίδευσης της νεαρής Pavlova ήταν δύσκολα, καθώς το κλασσικό μπαλέτο δεν ήταν εύκολο γι ‘αυτήν. Τα τοξωτά πόδια της, με λεπτούς αστραγάλους και μακριά άκρα, δημιουργούσαν αντίθεση με μικρό και συμπαγές σώμα της. Οι συμφοιτητές της την κορόιδευαν, αλλά εκείνη απτόητη δούλευε σκληρά για να βελτιώσει την τεχνική της. Παρακολούθησε επιπλέον μαθήματα από σημαντικούς καθηγητές όπως: Christian Johansson, Pavel Gerdt, Nikolai Legat και ειδικότερα από τον Enrico Cecchetti. Να σημειωθεί ότι ο Cecchetti θεωρείται ο μεγαλύτερος δεξιοτέχνης του μπαλέτο στα χρονικά, που ίδρυσε τη μέθοδο Cecchetti, μια πολύ σημαντική τεχνική μπαλέτου η οποία χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα. Το 1898 η Pavlova εισήχθη στην  τάξη δεξιοτεχνίας (classe de perfection) της Ekaterina Vazem, η οποία ήταν πρώην πρίμα μπαλαρίνα των Αυτοκρατορικών Θεάτρων της Αγίας Πετρούπολης (Saint Petersburg Imperial Theatres).

Κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους φοίτησης στη Αυτοκρατορική Σχολή Μπαλέτου, ερμήνευσε πολλούς ρόλους με την κύρια εταιρία. Αποφοίτησε το 1899 σε ηλικία 18 ετών και εντάχθηκε στο Αυτοκρατορικό Μπαλέτο, σε ένα επίπεδο πιο ψηλά από το corps de ballet, ως coryphée . Έκανε το επίσημο ντεμπούτο της στο Θέατρο Mariinsky στο μπαλέτο «Les Dryades prétendues» (The False Dryads) του Pavel Gerdt. Η ερμηνεία της κέρδισε τους επαίνους των κριτικών και ειδικότερα του μεγάλου κριτικού και ιστορικού Nikolai Bezobrazov.

Καριέρα

Η Pavlova εξελίχθηκε γρήγορα μέσα από τα επίπεδα εκπαίδευσης και έγινε μία από τις αγαπημένες μπαλαρίνες του Petipa. Χάρη στον Petipa, η Pavlova έμαθε να χορεύει: τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο μπαλέτο Paquita, την Princess Aspicia στο The Pharaoh’s Daughter, την Queen Nisia στο Le Roi Candaule και τη Giselle. Ονομάστηκε coryphée το 1902, première danseuse το 1905 και τελικά prima ballerina το 1906, μετά από μια εντυπωσιακή ερμηνεία της στο μπαλέτο Giselle. Ο Petipa μετασχημάτισε πολλά grand pas για εκείνη, καθώς και πολλές συμπληρωματικές variations. Είχε πολλούς θαυμαστές από τους φανατικούς του μπαλέτου της Τσαρικής Αγίας Πετρούπολης και οι fans της αυτοαποκαλούνταν Pavlovatzi.

pavlova3Όταν η απόλυτη πρίμα μπαλαρίνα του Αυτοκρατορικού Θεάτρου, Mathilde Kschessinska, έμεινε έγκυος το 1901, προετοίμασε την Pavlova για το ρόλο της Nikya στο μπαλέτο La Bayadère. Η Kschessinska, επιθυμώντας να μην επισκιάζεται, πίστευε ότι η Pavlova θα αποτύχει στο ρόλο, δεδομένου ότι θεωρείτο τεχνικά υποδεέστερη λόγω του σχήματος των ποδιών της. Αντιθέτως, το κοινό γοητεύτηκε από την Pavlova, της οποίας η εύθραυστη και αέρινη εμφάνιση ταίριαζαν τέλεια  με το ρόλο, ιδιαίτερα στη σκηνή «Το Βασίλειο των Σκιών» («The Kingdom of the Shades»).

Τα πόδια της ήταν εξαιρετικά άκαμπτα, έτσι ενίσχυε τις pointes της προσθέτοντας ένα σκληρό κομμάτι ξύλου στις σόλες και κάμπτοντας το πλαίσιο του παπουτσιού. Εκείνη την εποχή πολλοί θεώρησαν ότι αυτό ήταν “απάτη” για μια μπαλαρίνα, δεδομένου ότι είχε μάθει να κρατάει το βάρος της στις pointes. Στην περίπτωση της Pavlova αυτό ήταν εξαιρετικά δύσκολο, καθώς το σχήμα των ποδιών της απαιτούσε να εξισορροπήσει το βάρος της στα μικρά δάχτυλα των ποδιών της. Λύση στο πρόβλημα αυτό έδωσε με την πάροδο των ετών, ο πρόδρομος του σύγχρονου παπουτσιού Pointe. Η pointe αργότερα έγινε λιγότερο επώδυνη και πιο εύκολη για τα κυρτά πόδια. Σύμφωνα με την βιογραφία της Pavlova από την Margot Fonteyn, στην Pavlova δεν άρεσε η εφεύρεση αυτή με τις pointes να φαίνεται στις φωτογραφίες και έτσι αφαιρούσε τα πρόσθετα ή άλλαζε τις φωτογραφίες, ώστε να φαίνεται ότι χρησιμοποιεί κανονικές pointes.

Η Pavlova είναι ίσως περισσότερο γνωστή για τη δημιουργία του ρόλου «Ο Θάνατος του Κύκνου» («The Dying Swan»).Το The Dying Swan ήταν ένα σόλο, χορογραφημένο από τον Michel Fokine για εκείνη, που δημιουργήθηκε το 1905.

Κατά τα πρώτα χρόνια των Ballets Russes, η Pavlova δούλεψε λίγο για τον Sergei Diaghilev. Αρχικά ήταν να χορέψει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο «Πουλί της Φωτιάς» («Firebird») του Mikhail Fokine, αλλά αρνήθηκε το ρόλο, καθώς δεν μπορούσε να συμβιβαστεί με το avant-garde σκορ του Ιγκόρ Στραβίνσκι και έτσι ο ρόλος δόθηκε στην Tamara Karsavina. Σε όλη της ζωή, η Pavlova, προτιμούσε τις μελωδίες “musique dansante”, των παλαιών μαέστρων, όπως ο Cesare Pugni και Ludwig Minkus.

Μέχρι τα μέσα του 20ου  αιώνα ίδρυσε τη δική της εταιρεία και ανέβαζε παραστάσεις σε όλο τον κόσμο. Το ρεπερτόριο του συγκροτήματος περιλάμβανε κυρίως συμπτύξεις των έργων του Petipa και εξειδικευμένες χορογραφίες για τον εαυτό της. Μέλος της εταιρείας της ήταν η Kathleen Crofton. Ο συγγραφέας μπαλέτου Cyril Johnson ανέφερε χαρακτηριστικά: “τα bourrées της ήταν σαν μια σειρά από μαργαριτάρια”.

Αγγλία

Αναχωρώντας από τη Ρωσία, η Pavlova μετακόμισε στο Λονδίνο της Αγγλίας, το 1912, στο Ivy House στο North End Road, στο Golders Green, κοντά στο Hampstead Heath, όπου έζησε για το υπόλοιπο της ζωής της. Το σπίτι της είχε μια τεχνητή λίμνη με ζωντανούς κύκνους, όπου ακόμα και σήμερα βρίσκεται ένα άγαλμα της από τον Σκωτσέζο γλύπτη George Henry Paulin. Το σπίτι παρουσιάστηκε στην ταινία “Anna Pavlova”. Σήμερα αποτελεί Εβραϊκό Πολιτιστικό Κέντρο του Λονδίνου, αλλά σε μία μπλε πινακίδα αναφέρεται ότι είναι χώρος σημαντικού ιστορικού ενδιαφέροντος ως σπίτι της Pavlova. Ενώ στο Λονδίνο η Pavlova άσκησε μεγάλη επιρροή στην ανάπτυξη του Βρετανικού μπαλέτου, μεγαλύτερη βαρύτητα δόθηκε στην καριέρα της AliciaMarkova. Η Πύλη pub, που βρίσκεται στα σύνορα μεταξύ  Arkley και Totteridge  (London Borough of Barnet), είναι γνωστή για την επίσκεψη της Pavlova και του χορευτικού της συγκροτήματος.anna pavlova

Η Pavlova ήρθε σε επαφή με το κοινό των Ηνωμένων Πολιτειών κατά τη διάρκεια που ο Max Rabinoff ήταν διευθύνων σύμβουλος του Boston Grand Opera Company (1914 – 1917), εμφανιζόμενη με τη Ρώσικη Εταιρεία Μπαλέτου της.

Θάνατος

Κατά την διάρκεια μιας περιοδείας στην Χάγη της Ολλανδίας, είπαν στην Pavlova ότι έπασχε από πνευμονία και έπρεπε να κάνει επέμβαση. Της είπαν επίσης ότι αν προχωρούσε στην επέμβαση δεν θα μπορούσε να χορέψει ποτέ ξανά. Έτσι αρνήθηκε να χειρουργηθεί, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι: «Αν δεν μπορώ να χορέψω τότε μάλλον θα είμαι νεκρή». Τελικά πέθανε από πλευρίτιδα, τρεις εβδομάδες πριν τα 50α της γενέθλια. Κρατώντας το κοστούμι του κύκνου από το The Dying Swan, είπε τα τελευταία της λόγια: “Παίξε το τελευταίο μέτρο πολύ μαλακά.” Πέθανε στο ξενοδοχείο Des Indes της Χάγης, στο οποίο υπάρχει μια τιμητική πλάκα και ένας χώρος ονομάζεται Βιβλιοθήκη Άννα Πάβλοβα στη μνήμη της.

Σύμφωνα με παλιά παράδοση του μπαλέτου, η επόμενη προγραμματισμένη παράσταση πραγματοποιήθηκε με έναν προβολέα να περιφέρεται, στα σημεία που εκείνη θα χόρευε, πάνω στην άδεια σκηνή. Μνημόσυνα έγιναν στην Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία του Λονδίνο. Η Anna Pavlova αποτεφρώθηκε και οι στάχτες της σκορπίστηκαν σε ένα περιστερώνα στο Golders Green Crematorium, όπου στη λάρνακα της τοποθετήθηκαν οι pointes της (οι οποίες έχουν κλαπεί).

Κληρονομιά

Η Pavlova ενέπνευσε τον χορογράφο Frederick Ashton, όταν σε ηλικία 13 ετών την είδε να χορεύει στο Δημοτικό Θέατρο στη Lima του Περού.

Το επιδόρπιο Pavlova θεωρείται ότι έχει δημιουργηθεί προς τιμήν της, είτε κατά τη διάρκεια είτε μετά από κάποια από τις περιοδείες της στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία το 1920.

Το Jarabe Tapatio, γνωστό στα Αγγλικά ως «Μεξικάνικο Καπέλο Χορού», απέκτησε φήμη εκτός Μεξικού, όταν η Pavlova δημιούργησε μια παράσταση με pointes, στα πλαίσια της οποίας δέχθηκε πολυάριθμα καπέλα από το Μεξικανικό κοινό της. Κατόπιν, το 1924, το Jarabe Tapatio ανακηρύχθηκε εθνικός χορός του Μεξικού.

Εκείνη κάποτε δήλωσε ότι η χώρα που θα παράγει την καλύτερη μπαλαρίνα στην ιστορία θα είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, λόγω όλων των διαφορετικών πολιτισμών που συγκεντρώνονται εκεί.pavlova